1 yaşından küçük çocuğu olan kadın işçiye kanunen verilen günlük emzirme(süt) izni işçiye toplu olarak kullandırılabilir mi?

Çalışma hayatını düzenleyen 4857 sayılı İş Kanunu’nun 74. maddesiyle doğum raporundan sonra işbaşı yapan işçi veya ücretsiz izin kullandıktan sonra fiili olarak işinin başına dönen işçi için emzirme izni hakkı başlamış olur. 
4857/74 uyarınca 1 yaşından küçük çocuğu olan ve çalışan(işçi) annelere çocuk 1 yaşına gelene kadar çalıştıkları her iş günü için günde 1,5 saat emzirme izni verilir. Kanun maddesine göre 1,5 saatlik iznin günün hangi saatlerinde nasıl kullanılacağına işçi karar verecektir. Burada işçiye seçimlik hak verilmiştir.  İşçi isterse 1,5 saatlik emzirme iznini gün içinde bölerek kullanabilir. Gün içinde herhangi bir saatte kullanabileceği gibi işe geç gelip veyahut işten geç çıkarak da kullanabilmektedir. Süt izni kullanmak isteyen işçi izin kullanım saatlerini bildiren bir dilekçe ile işverenden iznin uygunluğuna dair bir yazı alması gerekmektedir. 
İşverenlikçe işçiye süt iznini kullandırılmaması karşılığında 2021 yılı itibarıyla 2 bin 809 lira idari para cezası uygulanacaktır. Ayrıca süt izni kullanmayıp çalıştırılan işçinin bu sürelerde yapmış olduğu çalışma fazla çalışma olarak %50 zamlı şekilde işçiye ödenmesi gerekmektedir. 
Konuya ilişkin Yargıtay’ın güncel bir kararında “… yasa uyarınca kadın işçilere çocuklarını emzirmeleri için günde bir buçuk saat (aksi yönde ve fakat işçi lehine olmak üzere taraflar arasında süre düzenlemesi yapılabileceği gibi) süt izni verilmesi hususu işverenin inisiyatifinde olan bir durum olmayıp, 4857 sayılı İş Kanunu'nun 74/7. fıkrası uyarınca da bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağının işçi tarafından belirleneceği hüküm altına alınmış olup, işçinin süt izni kullanması gerektiği halde bu iznin kullandırılmaması durumunda, kullandırılmayan sürenin tespiti ile % 50 zamlı ücret üzerinden hesaplama yapılması gerektiğinin kabulü Anayasanın 50/2. maddesine ve amaçsal yorum benimsemek suretiyle 4857 sayılı Kanun'un ruhuna daha uygun düşeceği” hükmüne varılmıştır. 
Emzirme izni toplu kullandırılabilir mi? 
Medeni kanunumuzun 2. Maddesi ile  "Herkes, haklarını kullanırken ve borçlarını yerine getirirken dürüstlük kurallarına uymak zorundadır. Bir hakkın açıkça kötüye kullanılmasını hukuk düzeni korumaz." denilerek dürüstlük kuralı hüküm altına alınmıştır. Yine Medeni kanunun 3. Maddesi ile "Kanunun iyi niyete hukukî bir sonuç bağladığı durumlarda, asıl olan iyi niyetin varlığıdır. Ancak, durumun gereklerine göre kendisinden beklenen özeni göstermeyen kimse iyi niyet iddiasında bulunamaz. " şeklinde iyi niyetten bahsedilmektedir. Buradan hareketle herkes haklarını kullanırken iyi niyet ve dürüstlük kurallarına uymak durumundadır. Kanunlarımızın özü iyi niyeti korumaktadır. Emzirme ödeneği talebinde bulunan işçide bu hakkı yerine getirmesi gereken işverende iyi niyet ve dürüstlük kuralına uyması durumunda bu sorunsal mevcut olmayacaktır. 
Emzirme izni bebeğin anne sütü gereksinimi esas aldığı için anneye verilmiş bir hak olarak anlaşılması doğru yaklaşım olmayacaktır. Süt izninin amacı ve özü bebeğin günlük anne sütü ihtiyacını karşılamasını sağlamaktır. Emzirme iznini düzenleyen 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 74. Maddesinde iznin toplu kullandırılamayacağına dair bir ibare bulunmamasına karşılık kullandırılabileceğine dair de herhangi bir ifade bulunmamaktadır. Fakat emzirme izninin verilme amacı işçinin değil bebeğin haklarını korumak olduğundan iznin yasada belirtildiği şekilde günde 1,5 saat şeklinde verilmesi çok daha doğru bir uygulama olacaktır. Ancak işyerlerinin konumu dolayısıyla işçinin bebeğe ulaşımı zor olabilir. İşçinin işyeri servisini kullanamadan işyerine ya da evine ulaşmasının çok zor olması emzirme iznini amacından uzaklaştırabilir.  Bu bunun gibi objektif imkânsızlık durumlarında işverenlikçe izinlerin toplu kullandırılmasında herhangi bir sakınca görülmemektedir.  
Emzirme izni toplu olarak kullandırılması halinde hesaplama nasıl olacaktır? 
Emzirme izni, işçinin fiilen işe başladığı gün itibariyle başlar ve çocuk bir yaşına gelene kadar hak edilir. Hesaplamada yalnızca fiili çalışılan günler esas alındığı için hafta tatilleri, resmî tatiller, izin kullanılan günler veya raporlu olunan günler için emzirme iznine hak kazanılmaz. İşçinin fiilen işe başladığı tarih ve bebeğin 1 yaşına geldiği tarih arasında kalan süredeki işgünlerini bulunup, her işgünü için 1,5 saat emzirme izni saatleri toplamını günlük yasal çalışma süresi olan 7,5 saate bölünmesiyle işçiye verilecek toplu izin saati/günü bulunacaktır.